2021-mi silaannarsuarmik mingutsitsineq

Silaannarsuarmik mingutsitsinermik nalunaarsuutit assersuutigalugu Kalaallit Nunaata mingutsitsinermik annikillisaanissamut anguniagassatut isumaqa­tigiissutaanut atorneqartarput.

 

Drivhusgassinik mingutsitsinerup nalunaarsornerani nukissiuutinit allanillu CO₂-mik drivhusgassinillu allanik aniatitsineq nalunaarsorneqartarpoq, Ka­laallit Nunaanit makku nalunaarutigineqartarput: metan CH₄, lattergas N₂O, hydroflour-karboner HFC aamma svovlhexaflourid SF_6. Taakku tamarmik CO₂-mut sanilliunneqarlutik naatsorsorneqartarput (CO₂-ækvivalent), uani saq­qummersitami mingutsitsinerit taakku CO₂e-mik taaneqartassapput.

 

2021-mi silaannarsuarmik mingutsitsineq CO₂e 606.547 tonsiusimavoq, tabel 2-mi tamanna takuneqarsinnaavoq. 1990-imut sanilliullugu 7,1 pct.-imik appasinneruvoq. Silaannarmik mingutsitsineq annerpaaq ikummatissanit nu­kissiuutinut atuinermeersuuvoq. 

 

Silaannarmik mingutsitsineq nukissiuutinit atuinermeersoq

2021-mi silaannarmik drivhusgassinik mingutsitsineq nukissiuutinit atuiner­meersoq CO₂e 566.518 tonsiusimavoq, silaannarmik mingutsitsinerup 93,4 pct.-eralugu. 2020-mut sanilliullugu 5,6 pct.-imik qaffasinneruvoq. 1990-imut sanilliullugu 9,4 pct.-imik apparsimalluni. Drivhusgassi kuldioxid (CO₂) 562.527 tonsiusimavoq 2021-mi nukissiuutinit atuinermit mingutsitsinerup 99,3 pct.-erivaa.

 

Titartagaq 1. Nukissiuutinit atuinermit drivhusgassimik silaannarsuarmik mingutsitsineq

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, Kisitsisaataasivik: https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

1990-ip kingorna nukissiuutit atorneqartartut allanngorsimapput. Nukissi­uutit piujuaannartut gasuuliamut ilaatigut taarsiullugit atorneqalersimapput.

 

Nukissiuutit atorneqartut allanngornerisa kingunerisaanik silaannarsuarmik drivhusgassimik mingutsitsineq malunnartumik annikilliartorsimanngilaq. A­ningaasaqarneq ajunnginneruleraangat malunnartumik ikummatissanit piuju­aannartunit nunap iluanit ikummatissat atorneqarnerulertarput.

 

1989-imi eqqakkanit kissamik atuilernermit aamma 1993-imi erngup nukin­ganik atuilernermit nukimmik piujuaannartumik atuineq annertusiartuinna­vippoq. Piujuaannartumik atuinerup annertusiartuinnarnerata ilaatigut kin­gunerisaanik, nukissiuutinik atuineq tamakkerlugu eqqarsaatigissagaani, si­laannarsuarmik drivhusgassimik mingutsitsineq annertusiartorsimanngilaq. 1990-imiit nukissiuutinik atuineq 9,38 pct.-imik annertusisimagaluartoq, nu­kissiuutinik atuinermit silaannarsuarmik mingutsitsineq 9,39 pct.-imik anni­killisimavoq.

 

Titartagaq 2. Drivhusgassinik silaannarsuarmik mingutsitsinerit

Naatsorsueqqissaartarfik: Naatsorsueqqissaartarfik, Kisitsisaataasivik: https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Nunap iluanit ikummatissanik atuinerup annikillinera piujuaannartunit nukis­siuutinik atuinerulernerup kingunerisaanik atuinermit drivhusgassimik min­gutsitsineq annikinnerulersimavoq. 2021-mi GJ-imut nukissiuutinik atuineq tamakkerlugu 60 kg drivhusgassiusarsimavoq 1990-imi 73 kg-usarsimasoq. Nukimmik atuinermi GJ-imi ataatsimi mingutsitsineq 17,2 pct.-imik annikil­lisimavoq, tamanna titartakkami 3-mi takuneqarsinnaavoq.

 

Titartagaq 3. Nukimmik atuinermi GJ-imi drivhusgassimik mingutsitsineq

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik

 

Nukissiuutit uani pingasunut immikkoortitaapput: Nukissiorfiit aamma aatsi­tassarsiorfiit (Energisektoren) (misissuinerit, aatsitassarsiornerit aamma aatsi­tassat suliarneqarnerat), nukissiorneq (Konverteringssektoren) (innaallagissi­orneq aamma kissaliorneq) aamma atuineq (Endeligt forbrug) (assartuinermi ingerlassinermilu atuineq aamma angerlarsimaffinni suliffeqarfinnilu atui­neq).

 

1990-imi nukissiuutinit atuinermit drivhusgassimik silaannarsuarmik mingut­sitsineq CO₂e 625.203 tonsiusimavoq. Kisitsit pineqartoq IPCC-mi mingutsit­sinermut tunngaviusut aallaavigalugit, siusinnerusukkut saqqummersinneqar­simasuni kisitsisit iluarsineqarput. Nukissiornermit silaannarsuarmik mingut­sitsineq 182.907 tonsiusimavoq atuinermillu mingutsitsineq 442.297 tonsi­usimalluni. 1990-imi nukissiuutinit aamma aatsitassarsiortunit silaannarsuar­mik mingutsitsisoqarsimanngilaq.

 

2021-mi silaannarsuarmik drivhusgassimik mingutsitsineq CO₂e 566.518 ton­siusimavoq. Taakkunannga 97.874 tonsit nukissiornerminngaaneersuupput, 465.939 tonsit atuinermeersuullutik kiisalu 2.705 tonsit nukissiorfinnin­ngaaniit aamma aatsitassarsiortuninngaaneersuullutik. 1990-imiit 2021-mut innaallagiamik aamma kissamik pilersuineq annertusingaatsiarsimagaluartoq, nukissiornermit mingutsitsineq CO₂e 85.033 tonsimik annikilleriarsimavoq.

 

Titartagaq 4. Assigiinngitsuni drivhusgassimik mingutsitsineq tamakkiisoq

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, Kisitsisaataasivik https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Tabel 1. Nukissiuutinit atuinernit drivhusgassimik silaannarsuarmik mingutsitsineq

	1990	2000	2005	2010	2015	2019	2020	2021
	Ton CO2e
Silaannarsuarmik mingutsitsineq tamakkerlugu	625 203	667 980	644 654	679 621	525 064	554.989	536.706	566.518
Ikummatissanit mingutsitsisut tunngavigalugit...................	625 203	667 980	644 654	679 621	525 064	554.989	536.706	566.518
Gasuulia aamma dieseluulia ..........	549 424	565 566	549 648	566 040	388 873	385.548	413.198	455.106
Uulia alla ........................	74 017	97 800	88 637	106 597	127 472	160.095	113.948	101.638
Eqqakkat, pinngortitami arrortinneqarsinnaasut ...............	48	127	175	192	210	225	230	235
Eqqakkat, pinngortitami arrortinneqarsinnaanngitsut ...........	1 714	4 487	6 194	6 793	8 510	9.121	9.330	9.539
Sumi mingutsitsineq tunngavigalugu	625 203	667 980	644 654	679 621	525 064	554.989	536.706	566.518
Nukissiorfiit aamma aatsitassarsiorfiit ....	0	0	254	120 140	2 893	2.251	2.501	2.705
Nukissiorneq ......................	182 907	132 786	137 607	107 443	109 069	90.818	96.299	97.874
Atuisut sumi mingutsitsinerat tunngavigalugit...................	442 297	535 194	506 793	452 039	413 102	461.920	437.906	465.939
Assartuineq/angallassineq ............	97 185	107 177	113 329	109 883	105 414	128.448	93.342	104.291
Sanaartornermik inuussutissarsiutit .....	26 558	48 285	55 236	38 854	23 516	29.234	29.427	39.776
Niuernermik aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiutit ..................	162 713	243 817	189 237	187 648	181 951	204.833	206.135	218.695
Angerlarsimaffiit ...................	155 841	135 915	148 990	115 654	102 221	99.405	109.002	103.176
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, Kisitsisaataasivik https://bank.stat.gl/ENN2CO2e   Malugiuk: Silaannarsuarmik mingutsitsineq nukissiuutinik atuisimaneq tunngavigalugu naatsorsorneqartarpoq, nukissiornermi silaannarsuarmik mingutsitsineq nukissiornermut nalunaarsorneqartarpoq. Ikummatissat aalajangersimasut silaannarsuarmik mingutsitsisarneranik naatsorsueriaaseq atorlugu nukissiuutinik atuineq ukununnga naatsorsorneqartarpoq; CO2, CH4 aamma N2O. CO2 –mik naatsorsuineq quppernermi 7-imi takuneqarsinnaavoq. Nukiut piujuaannartut, taakkununnga ilanngullugu eqqakkat pinngortitami arrortinneqarsinnaasut CO2 –mik mingutsitsinngitsutut nalunaarutigineqartarput.

 

 

Tabel 2. Drivhusgassimik mingutsitsineq tamakkerlugu, UNFCCC-imi nalunaarsuineq malillugu

	1990	2000	2005	2010	2015	2019	2020	2021
	Ton CO2e
Silaannarmik mingutsitsineq tamakkerlugu 1)	653 216	698 634	680 118	714 933	560 220	592.804	576.685	606.547
Atuinermit mingutsitsineq tunngavigalugu....	625 203	667 980	644 654	679 621	525 064	554.989	536.706	566.518
Nukissiorfiit, aatsitassarsiorfiit  aamma nukissiorneq	182 907	132 786	137 861	227 582	111 962	93.069	98.800	100.579
Nukissiuutinit atuineq tamakkerlugu ............	442 297	535 194	506 793	452 039	413 102	461.920	437.906	465.939
- Assartuineq/angallassineq .................	97 185	107 177	113 329	109 883	105 414	128.448	93.342	104.291
- Suliffissuit .............................	26 558	48 285	55 236	38 854	23 516	29.234	29.427	39.776
- Niuernermik aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiutit, angerlarsimaffiit il.il. ..........	318 554	379 732	338 228	303 302	284 172	304.238	315.137	321.871
Suliffissuarni mingutsitsineq...............	515	2 569	7 027	8 187	10 589	12.126	13.768	13.698
- Atortut arrortitsisartut .....................	515	562	1 284	898	814	886	746	663
- Suliarinninneq ..........................	0	2 007	5 743	7 290	9 775	11.241	13.022	13.036
Nunalerinermi mingutsitsineq..............	9 547	9 175	9 976	9 639	8 585	8.685	8.913	9.126
- Uumasut nerisaminnik arrortitsisarnerat ........	7 627	6 714	7 272	7 067	6 091	6.177	6.274	6.298
- Uumasuutinit naggorissaaneq................	1 055	1 020	1 079	1 049	893	907	922	926
- Narsaatit ..............................	865	1 441	1 626	1 522	1 601	1.601	1.717	1.902
Eqqagassat suliarinerinit mingutsitsineq......	17 688	18 329	17 765	16 456	14 850	15.726	15.960	15.830
- Eqqakkanik inissiineq .....................	4 551	5 205	5 077	4 905	4 798	4.744	4.737	4.731
- Ermup atukkap sinnera ...................	7 154	7 169	7 181	5 984	4 246	5.047	5.250	5.084
- Eqqakkat allat ..........................	5 983	5 955	5 506	5 568	5 806	5.935	5.973	6.015
Orpippassuit nunaminertanillu allanik atuineq..	262	582	695	1 030	1 132	1.277	1.339	1.375
- Orpippassuit ...........................	0	21	9	18	4	-8	-11	-15
- Nunaminertanik atuineq ...................	262	561	686	1 012	1 127	1.285	1.350	1.390
Mingutsitsineq tamakkerlugu ”Orpipassuit nunaminertanillu atuineq” ilanngunnagu 2)....	652 954	698 053	679 423	713 904	559 088	591.527	575.346	605.172
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, Kisitsisaataasivik: https://bank.stat.gl/ENN1EM1 Malugiuk: Tabelimi takuneqarsinnaapput Kalaallit Nunaata drivhusgassimik mingutsitsinera aamma tigusinera apriilimi 2022-mi FN-imi Klima Konventionimut (UNFCCC)-mut nalunaarutigineqartut. 1)    Silaannarsuarmik drivhusgassimik mingutsitsineq tamarmiusoq ”Skov og arealanvendelse”-mit suleqataaffigineqartoq, CO2-mik tigusineq silaannarsuarmik mingutsitsinerup akerlerivaa. 2)    Silaannarsuarmik drivhusgassiunngitsumik mingutsitsineq tamarmiusoq ”Skov og arealanvendelse”-mit suleqataaffigineqartoq, taassuma ilaannaa silaannaap pissusaanik naatsorsuinermut ilanngunneqarpoq Kyotoprotokollimut ilaasumut.

 

Drivhusgassimik mingutsitsineq tamakkerlugu, UNFCCC-imi nalunaarsuineq malillugu

Kalaallit Nunaanni nukissiuutinit atuinermit, suliffissuarni suliaqarnernit, ar­rortitsinerni, nunalerinermit, eqqagassalerinernit allaniillu silaannarsuarmik mingutsitsineq tamakkiisoq FN-imut Klima Konventionimut (UNFCCC) ukiu­mut ataasiarluni nalunaarutigineqartarpoq. Nalunarutigineqartartut tassaap­put drivhusgassit kuldioxid (CO₂), metan (CH₄) aamma lattergas (N₂O) sulif­fissuarnit drivhusgassit flourinik akullit HFC aamma SF_6,. UNFCCC-mut nalu­naarutigineqartartut silaannarsuarmik drivhusgassimik mingutsitsineq tabel 2-mi takuneqarsinnaapput.

 

Titartakkami 5-imi takuneqarsinnaavoq drivhusgassimik silaannarsuarmik mingutsitsineq taakkununnga ilanngullugit orpipassuarni aamma nunaminer­tani CO₂-p sunniutai. 2021-mi drivhusgassimik CO₂-mik silaannarsuarmik mingutsitsineq CO₂e 606.547-iusimavoq. 2020-mut sanilliullugu 5,2 pct.-imik qaffariarneruvoq, 1990-imullu sanilliullugu 7,1 pct.-mik annikilleriarne­rulluni.

 

Titartagaq 5. Drivhusgassimik silaannarsuarmik mingutsitsineq tamakkerlugu, UNFCCC-mut nalunaarusiaq malillugu

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, Kisitsisaataasivik: https://bank.stat.gl/END1EM1

 

UNFCCC-mut nalunaarutigineqarpoq nukissiuutinit silaannarsuarmik mingut­sitsineq drivhusgassinit mingutsitsinermi annertunerpaajusoq. 2021-mi si­laannarsuarmik mingutsitsineq ima isikkoqarpoq: nukissiuutinit atuinermit 93,4 pct.-inik mingutsitsiffiuvoq, eqqagassalerinermit mingutsitsineq 2,6 pct.-iusoq, suliffissuarni suliaqarnermit allanilu mingutsitsineq 2,3 pct.-iuvoq, nunalerinermi mingutsitsineq 1,5 pct.-iusoq kiisalu orpipaassuarni nunami­nertaniillu mingutsitsineq 0,2 pct.-iulluni.

 

Titartagaq 6. Drivhusgassinit silaannarsuarmik mingutsitsineq suminngaanniit mingutsitsisoqarnersoq tunngavigalugu

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, Kisitsisaataasivik: https://bank.stat.gl/ENN1EM1

 

Drivhusgassit silaannarsuarmik mingutsitsinermi mingutsitsisut assigiinngit­suupput. Drivhusgassimik mingutsitsineq annerpaaq kuldioxidimeersuuvoq (CO₂), 2021-mi 93,6 pct.-iulluni. Drivhusgassimik mingutsitsinerpaat tulleri­simavaat Metan (CH₄) 2,4 pct.-iusimagami, tulliulluni suliffissuarni gassit atorneqartartoq (f-gassit) 1,8 pct.-iulluni. Lattergassi (N₂O) mingutsitsisut 2,1 pct.-erisimavaat.

 

Nukissiuutinut ikummatissat CO₂-mik silaannarsuarmi mingutsitsinerpaajusi­mapput. Metanimik lattergasimillu mingutsitsinerpaajusimapput eqqagassale­rinerit, nunalerineq aamma metanimik mingutsitseqataasimavoq. 

 

Titartagaq 7. 2021-mi drivhusgassit silaannarsuarmik mingutsitsinerat

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, Kisitsisaataasivik: https://bank.stat.gl/ENN1EM1